Shkruan : Brilant Gashi
Dhimbja më e madhe e shqiptarëve , më jep një frymëzim më të madh , për të shkruar edhe më shumë për këtë popull . Ky popull ka kaluar më të këqijat e botës dhe ne për shekuj dhe vjet të tëra , i’u kemi bërë ballë këtyre të këqijave .
Ajo dhimbje për shqiptarët ishte shumë e madhe . Ne duhet t’a mbronim njëri-tjetrin , pa marrë parasysh se çfarë dhimbje do të shkaktonin ata tek të tjerët . Urrejtja ndaj të tjerëve , i bëri të gjithë shqiptarët si më të fortë dhe më energjikë . Urrejtja e armiqëve ndaj nesh , na bëri neve që të kapnim armët dhe të armatoseshim deri në dhëmbë .
Ky armatim dhe kjo armatosje u bë vetëm për t’i mbrojtur tokat tona shqiptare dhe t’i bashkonim këto toka në një trung të vetëm . Edhe ne thonim me krenari “Jemi një lis me dy degë” . Një fjalë si “e pamundura” për shqiptarët tanë nuk egzistonte dhe kjo është arsyeja kryesore , që ne nuk dorëzohemi kurrë për asgjë dhe asnjë arsye .
Kisha Ortodokse dhe Qeveria e Elefter Venizellos , do të vazhdonte edhe më tutje me masakrat e tyre në jugun e Shqipërisë . Më vjen të qaj , sepse dëgjojë rënkimet e mijëra shqiptarëve duke vdekur nga ato masakra të pashembullta dhe të gjitha këto kundër popullit tonë .
Këto krime ndaj njerëzimit , ende nuk e kanë gjetur dënimin e duhur , por ne bëjmë sikur nuk na ka ndodhur asgjë . Me mijëra gra , burra , fëmijë dhe pleqë të vrarë , të plagosur dhe të masakruar . Të gjithë këta të shpuar tej për tej me bajoneta nga shtazët greke ! Të gjithë këta njerëz të pafajshëm meritojnë që të kenë drejtësinë e tyre , duke u dënuar të gjithë fajtorët kryesor .
Andartët grekë do të masakronin në 29 prill 1914 më shumë se 220 burra e djem nga Hormova brenda ambienteve të manastirit të Shën Mërisë në fshatin fqinj të Kodrës . Kinse lufta e këtyre kafshëve , ishte luftë e shenjtë .
Kur ekipi i Gjeneral Dever mbërriti aty , në fillim të majit , ai u ndesh me një pamje rrëqethëse . Në degën e një lisi dhe në kombanaren e kishës , pranë tij , vazhdonin të qëndronin varur dy trupa meshkujsh . Porta e kishës ishte e përgjakur dhe e bërë shoshë nga plumbat e armikut , gjë që tregonte se ishte përdorur si vend ekzekutimi nga andartët grekë .
I gjithë ambienti rreth e rrotull kutërbonte erë kufome . Në oborrin para kishës u zbuluan tre varre masive me trupat e 220 burrave , që ishin mbuluar përciptazi . Holandezët pajtuan një grup ciganësh aty pranë , të cilët i nxorën kufomat , shumë prej të cilave ishin me koka të prera ose me kafka të copëtuara , për t’i rivarrosur në disa gropa të thella , të hapura rishtazi prej tyre .
Raporti i Gjeneralit Dever dhe i ekipit mjekësor , që e shoqëronte atë , i tronditi rëndë kancelaritë e fuqive të mëdha . Pesë vite më vonë , në përfundim të Luftës I Botërore , në Versajë u mblodh Konferenca e Paqes (1919) .
Në atë konferencë , njeriu që në 1914 dhe urdhër të kryhej ai spastrim etnik në Shqipërinë e Jugut , Elefter Venizellos u përpoq t’u mbushte mendjen përfaqësuesve të Fuqite fituese , që t’ia aneksonin atë Greqisë .
Në po atë moment , Përfaqësuesit e Fuqive i kujtuan atij pikërisht masakrën e dëshmuar të fshatit Hormovë dhe tragjedinë e 300 fshatrave të tjera të Shqipërisë së Jugut , të shkretuara e të shpopulluara nga bandat greke .
Dhe në fund i thanë atij , se Greqia nuk mund të pretendonte si të vetin një territor , ku në vitin 1914 ushtria greke kishte spastruar me dhunë 80% të popullsisë .
Të dashur shqiptar , ju lus që të zgjiheni nga ky gjumë letargjik dhe të kërkoni drejtësi për mijëra shqiptar , të cilët u vranë dhe u prenë nga demoni i quajtur Greqi .
