Pushteti nazifashist jo vetëm që që kishin shpallur bashkimin e Kosovës me
Shqipërinë , por ata u treguan edhe shumë “dashamirës” të arsimit dhe të kulturës shqipe në Kosovë . Andaj , ata jo vetëm që nuk penguan hapjen e shkollave shqipe në Kosovë , por edhe inkurajuan hapjen e tyre .
Shkruan : Brilant Gashi
Shqipërinë , por ata u treguan edhe shumë “dashamirës” të arsimit dhe të kulturës shqipe në Kosovë . Andaj , ata jo vetëm që nuk penguan hapjen e shkollave shqipe në Kosovë , por edhe inkurajuan hapjen e tyre .
Si rezultat i këtyre kushteve dhe rrethanave të favorshme , në Kosovë u hapën një numër i konsiderueshëm i shkollave fillore dhe atyre të mesme .
Ndër personalitetet që ishte ngarkuar me përgjegjësi për organizimin dhe hapjen e shkollave shqipe ishte edhe Ali Harshova nga Gjirokastra (shumë shpejt një shkrim për të) . Rrjeti i shkollave kishte edhe hierarkinë e organizimit .
Organi më i lartë arsimor në prefekturë ishte Drejtoria e Arsimit dhe Drejtoria Didaktike , të cilat përcillnin dhe kontrollonin zhvillimin e procesit arsimor në shkolla .
Gjatë viteve 1941-1944 , në Kosovë u hapën 173 shkolla fillore , 3 të mesme dhe disa gjimnaze të ulëta .
Në viset shqiptare në Maqedoni (FYROM) erdhën rreth 150 mësues nga Shqipëria , të cilët hapën shkolla në qytete dhe në fshatra të banuara me shqiptar , si : në Tetovë , në Gostivar , në Dibër , në Kërçovë etj .
Shkolla e mesme Normale në Prishtinë u hap në nëntor të vitit 1941 . Në këtë shkollë vijonin mësimet nxënës të cilët kishin mbaruar më herët shkollën fillore . Ata ishin nga vise të ndryshme shqiptare , si nga : Kosova , Plava , Gucia , Ulqini , Tetova , Shkupi , Presheva , Kumanova etj .
Në Prizren , gjithashtu u hap shkolla normale – gjimnazi , kurse në Gjakovë shkolla tregtare-teknike .
Nga këto shkolla dolën kuadro të përgaditura në profesione të ndryshme . Edhe në zonën e pushtimit gjerman , në Mitrovicë , në Vushtrri , në Podujevë dhe në Pazarin e Ri u organizuan shkolla me mësim në gjuhën shqipe .
Suksesi i këtyre shkollave është i lidhur ngushtë me emrin e mësuesit patriot Bedri Gjinaj , i cili në fillim kishte hapur shkollën në shtëpinë e tij dhe pikërisht patriot të tillë i duhen vendit .
Kontribut të çmuar për hapjen e shkollave dhe kontributin e tyre në gjuhën shqipe ka dhënë edhe intelektuali dhe publicisti i njohur Ernest Koliqi , i cili një kohë ishte edhe ministër i arsimit në Shqipëri . Shumë nxënës dhe mësues të këtyre shkollave u bënë një shtyllë e rëndësishme e luftës çlirimtare antifashiste .
Nga radhët e mësuesve tanë , ranë edhe shumë dëshmorë , midis të cilëve edhe Xhevdet Doda , Hysni Zajmi , Muharrem Çollaku , Selami Hallaçi etj .
Këto shkolla shërbyen bazë e mirë për zhvillimin e arsimit në gjuhën shqipe në vitet e mëvonshme si në Kosovë ashtu edhe në viset e tjera shqiptare , që pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore mbetën nën administrimin e Jugosllavisë .
