Etruskët , popull vendor i Toskanes . Grekët i quanin tirren (« Τυρρήνιοι » sipas detit Tirren ) , kurse sipas burimeve franceze vendi quhej edhe “Rasna “(« Rasenna »). ( Lexoni të vërtetën e tyre në studimet e Nermine Vlora -Fallaskit). Etruskët quheshin “ populli i detit”
Romakët ishin krenar që rrjedhnin nga etrusket , një popull shumë i civilizuar dhe modern i kohës .( Romakët ishin etrusk e. ilir , dardan ; një amalgamë i popujve me origjinë pellazge fxh).
Pra familjet romake e kishin shprehi t`i dërgonin fëmijët e tyre në qytetin Kaera për te studjuar dhe nuk e fshihnin origjinën e tyre etruske..Në fillimet e Perandorisë Romake , ishte e domosdoshme njohja e gjuhës etruske dhe shkolla fillonte me.’Etrusca Disciplina “ , bile në kohën e Augustit , njohja e gjuhës etruske pranohej si shenjë e civilizimit të lartë . Është e njohur që Augusti , i kishte sjellë në Romë librat dhe diturinë etruske : Për të rritur vlerat e republikës Romake ai i rigjallëroi ligjet dhe zakonet etruske si ato të doganave ,shkollat priftërore , arkivat këshillin federal dhe kultet e harruara .
Etruskët në kohë e tyre ,para Perandorisë së Romes e kishin kënaqësinë e jetës dhe luftës. Edhe pse greket i quanin popull skandaloz , shënimet e kohës flasin që gruaja etruske ishte e barabartë me burrin me të gjitha të drejtat ; pra femra etruske ishte shumë e lire. Gruaja etruske e mbante vendin e saj të rëndësishëm shoqëror.
Kushtet femërore etruske në kohën e civilizimi etrusk , paraqisnin një veçanti në botën e Mesdheut. G
Për derisa në shoqëritë e më vonshme romake dhe greke , gruaja ishte në margjinat e shoqërisë, gruaja etruske ishte e civilizuar . Ajo mbante detyra dhe obligime të larta dhe të rëndësishme në të gjitha nivelet administrative dhe politike , si dhe ato familjare me peshë. Pra ishte koha e matriarkatit etrusk.
E zbukuruar dhe pronare e stolive të saja ajo merrte pjesë e barabartë në dasmat edhe lojërat e ndryshme etruske. Në urnat e varrosjes si dhe në mbulojën e sarkofagëve ato paraqiteshin të vizatuara si të gjalla pa kurrfarë përmirësimi ; fytyra me rrudha apo trupi i rënduar nga pasha si një dëshmi e moshës së saj para vdekjes. Kjo e bënte femrën etruske edhe nënë edhe bashkëshorte por edhe dashnore.
Femrës i njihej pozita e njëjtë sociale dhe familjare dhe edukative.
Sipas historisë greke të shek.4 para Kr. gruaja etruske, në rrugë me kokën lartë krahas burrit . Ato i jepni një rëndësi të madhe të pamjes së tyre në publik ; trupit dhe fytyrës.
Por shekujt që vinin më vonë nën sundimin romak e përfunduan asimilimin e etruskëve në “kulturën” romake, duke ia dhënë fuqinë burrit ; gruaja etruske bëhej një femër e familjes dhe »pater familias “ ( burri ) bëhej i zoti i shtëpisë dhe politikës.
Gjakovë
